Niniejszy tekst jest odpowiedzią na pytanie: co nas inspiruje do dalszej pracy? Z całą pewnością jedną z motywacji do dalszego działania są nagrody, które możemy otrzymać. W tym roku (2024) otrzymam dwie nagrody Rektora PRz za publikacje naukowe i to zainspirowało mnie do opisania Polek, które uzyskały najwyższą nagrodę w nauce, czyli Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla. Szczególnie, że listopad jest miesiącem, w którym w 1867 roku urodziła się profesor Maria Skłodowska-Curie – jedyna kobieta, która Nagrodę Nobla uzyskała dwukrotnie.
Na liście kobiet nagrodzonych tym zaszczytnym wyróżnieniem świata nauki znajduje się 65 nazwisk kobiet wyróżnionych nagrodą w latach 1901–2024. Literacką Nagrodą Nobla wyróżnionych zostało 18 pań, pokojową – 19, w dziedzinie fizjologii lub medycyny – 13, w dziedzinie chemii – 8, fizyki – 5. Nagrodą Banku Szwecji w dziedzinie ekonomii (dyscypliny nauki, w której kształcimy studentów na naszym wydziale) wyróżnione zostały trzy kobiety – Elinor Ostrom (2009), Esther Duflo (2019) oraz Claudia Goldin (2023).
Elinor Ostrom została noblistką w 2009 roku, wraz z Oliverem Williamsonem, za wykazanie jak wspólna własność może być zarządzana przez zrzeszenia użytkowników. Esther Duflo otrzymała Nagrodę Nobla w 2019 roku, wraz z Abhijitem Banerjee i Michaelem Kremerem, za ich eksperymentalne podejście do łagodzenia światowego ubóstwa. Claudia Goldin uzyskała nagrodę w 2023 roku "za rozwinięcie naszego zrozumienia wyników rynku pracy kobiet".
Jedyną kobietą nagrodzoną dwukrotnie Nagrodą Banku Szwecji była Polka; profesor Maria Skłodowska-Curie, która otrzymała ją w 1903 r. i w 1911 r. Po raz pierwszy złotym medalem oraz dyplomem Nagrody Nobla nagrodzono jej działalność naukową w zakresie fizyki (nagrodę uzyskała razem z Pierre’em Curie oraz Henrim Becquerelem). Królewska Szwedzka Akademia Nauk doceniła ich wspólne badania nad zjawiskiem promieniotwórczości odkrytym przez profesora Henriego Becquerela. W roku 1911 profesor Maria Skłodowska-Curie została również noblistką (tym razem indywidualnie) z chemii za wydzielenie radu w stanie czystym i metalicznym.
Wisława Szymborska jest kolejną Polką, która Nagrodę Nobla dostała w dziedzinie literatury (przyznana 3 października 1996, wręczona w Sztokholmie 9 grudnia 1996). Komitet Noblowski w uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: „za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości”.
Trzecią Polką, która otrzymała nagrodę Banku Szwecji jest Olga Tokarczuk. Jest to literacka Nagroda Nobla przyznana w 2018 roku "za wyobraźnię narracyjną, która z encyklopedyczną pasją przedstawia przekraczanie granic jako formę życia".
W sumie Polacy otrzymali 9 nagród Nobla, w tym 4 z nich to nagrody przyznane polskim kobietom. Dwa dla profesor Marii Skłodowskiej-Curie i dwa literackie: dla Wisławy Szymborskiej i Olgi Tokarczuk.
Mam nadzieję, że zainspirowałam nas Drogie Panie do pokazania Panom na co nas stać, ponieważ stać nas na wiele ;-)
Bibliografia:
Laureatki Nagrody Nobla – Wikipedia, wolna encyklopedia
https://zzp.prz.edu.pl/aktualnosci/kobiety-9.html
